DE NIEUWE STAAT

De staat is terug, krachtiger en zelfbewuster dan ooit tevoren en zal de komende jaren het maatschappelijk speelveld aanzienlijk veranderen. De vrijmarktwerking daarentegen is – na een stormachtige opkomst in de jaren tachtig en negentig – juist wereldwijd op z’n retour. Overheden zijn gedwongen dit vacuüm te vullen met grote investeringen, financiële impulsen en (inter) nationale regelgeving. Zo ontstaat er een Nieuwe Staat, die veel assertiever en krachtiger is dan we gewend zijn. Het is aan alle betrokken organisaties zich hierop aan te passen. Veel oude strategieën werken niet meer en een integrale heroriëntatie zal nodig zijn. BLOC helpt organisaties daarbij. 

Krachtiger en zelfbewuster

Terwijl de wereld in de ban is van de pandemie, sociale onrust en economische neergang, is de staat in al haar verschijningsvormen bezig met een ongekende comeback. De komende jaren zal de Nieuwe Staat de koers uitzetten en degene zijn die voor grote veranderingen zorgt. Deze omwenteling startte sinds de Grote Recessie van 2008 met grootschalige monetaire en fiscale interventies en versnelt nu met de aanpak van de pandemiebestrijding en het herstel van de economie. Het is daarom goed om voor de komende jaren rekening te houden met een Nieuwe Staat, die veel krachtiger en zelfbewuster is en zijn invloed regionaal, nationaal en internationaal zal laten gelden. 

De grootschalige en ingrijpende opgaven waar de maatschappij voor staat, dwingen de staat in veel gevallen tot een voortrekkersrol. Bij het bestrijden van de pandemie is er brede consensus dat de staat (rijk, veiligheidsregio’s) het initiatief neemt. Ook voor het herstel van de economische neergang als gevolg van de pandemie, zijn alle ogen gericht op de ECB en het Ministerie van Financiën. En ook voor langer bestaande problemen zoals de klimaatverandering en in Nederland de stikstofaanpak, lijkt alleen staatsingrijpen het verschil te kunnen maken bij het realiseren van echte resultaten. 

Doorslaggevend voor een krachtige en zelfbewuste staat is dat deze nu ook over de middelen beschikt om zijn nieuwe rol waar te maken. Waar tot voor de pandemie in de Eurozone de criteria voor staatsschuld en begrotingstekort centraal stonden, gaat nu alle aandacht uit naar een herstelfonds met veel lossere budgettaire regels. Deze verandering wordt ondersteund door nieuwe inzichten in de economische wetenschap dat mede door een structureel lage rente, het aangaan van staatschulden aanzienlijk minder negatieve effecten heeft op de economie dan eerder gedacht. 

Ten slotte laat de huidige maatschappelijke consensus alle ruimte voor een actievere staat. Zeker na de Grote Recessie is het vertrouwen in een zelfregulerend bedrijfsleven, dat bijdraagt aan de oplossing van maatschappelijke problemen, sterk gedaald. Overheidsingrijpen en zelfs industriepolitiek zijn niet meer taboe, maar worden steeds meer geaccepteerd en soms zelfs verlangd. Dat blijkt onder andere uit het ingrijpen bij KLM waarbij het Ministerie van Financiën zelfs een rol kreeg in de CAO-onderhandelingen met het personeel. In dat licht zijn reacties na de toeslagenaffaire en de rellen na de avondklok niet zozeer gericht tegen de staat op zich maar zijn juist een pleidooi voor een veel actievere staat die echt wat kan doen voor haar burgers.

Een nieuw speelveld

De Nieuwe Staat zal de komende jaren haar invloed laten gelden op bijna alle terreinen van onze samenleving en veel meer de rol op zich nemen van spelbepaler. Door grootschalige en ruim gefinancierde ingrepen kan zij echt het verschil maken, van marktmeester naar actieve deelnemer. De staat kan zich daarbij veel meer transactioneel opstellen: investeringen in ruil voor concrete medewerking en gedragsverandering. Denk aan de CO2-belasting of de regeling Opschaling Curatieve Zorg voor het realiseren van voldoende IC-capaciteit. Om in de sterk gedecentraliseerde zorgsector toch tot een landelijke oplossing te komen, heeft het ministerie concrete aantallen bedden per ziekenhuis afgesproken en rekent de betreffende ziekenhuizen af per bed voor alle kosten. 

Zo’n gerichte aanpak is niet alleen mogelijk voor urgente opgaven als een IC-capaciteitstekort maar ook voor structurele problemen die al langer spelen. De verwachting is dat na wat vallen en opstaan ook andere maatschappelijke vraagstukken primair door de staat zullen worden opgepakt. Omvangrijke overheidsinvesteringen worden voorzien voor de aanpak van het economisch herstel, de klimaatverandering, stikstofbelemmeringen en het dichten van de sociaaleconomische kloof. Marktpartijen zullen daarbij veel meer een faciliterende en uitvoerende rol krijgen. 

Dat betekent niet dat private initiatieven geen kans meer krijgen. Integendeel, door slim gebruik te maken van de nieuwe verantwoordelijkheden van de staat en bijbehorende investeringen, kan hun impact juist groter zijn. Maar ook gemeenten en provincies kunnen hun voordeel doen met de slagkracht van de Nieuwe Staat door haar als partner te koppelen aan projecten die een aantoonbare maatschappelijke meerwaarde hebben.

Versterk je organisatie

Voor veel organisaties, publiek en privaat, vraagt dat om een verandering van positionering en strategie. Die zijn vaak nog gericht op verwachtingen van partijen die deze niet langer waar kunnen maken en op processen die niet tot daadwerkelijke resultaten leiden. 

Zo’n herpositionering kost minder tijd en geld dan het in eerste instantie lijkt. Door in een korte tijd intensief de doelen en ambities van een organisatie af te zetten tegen de maatschappelijke veranderingen als gevolg van de Nieuwe Staat, ontstaat snel inzicht in de benodigde bijstellingen en aanpassingen. 

BLOC is al langere tijd nauw betrokken bij maatschappelijke veranderingen en spreekt de taal van bedrijfsleven én overheid. Met de Dutch Windwheel hebben we een trend gezet in circulair bouwen, Met The Dutch Mountains zorgen we voor versterking van de sociale cohesie in Eindhoven. Al voor de toerismediscussie zorgden we met de Waterdriehoek voor een effectieve spreiding van toerisme in de regio. 

Vanuit deze kennis en positie helpen we publieke en private organisaties met het aanpassen van hun positionering en strategie op een veranderende wereld. Of het nu gaat om duurzame huisvesting, economische versterking of effectieve bijdragen aan sociale cohesie, op tal van terreinen hebben we organisaties als Microsoft, Heineken en de Gemeente Zwolle kunnen helpen bij het realiseren van hun ambities. 

Om vaart te houden in zo’n proces waar we markt en overheid – en hun verschillende culturen – laten samenkomen, werken we graag in korte sprints. Door in een beperkte tijdspanne, vaak van de klassieke werkweek, van vraag naar oplossing te gaan, bouwen we in korte tijd een team met focus. We beginnen met alle denkrichtingen te verkennen, filteren deze op relevantie, werken daarop gebaseerd concepten uit en vlechten dit samen tot een wervende presentatie. Het liefst op de vrijdag, om zo de week vrolijk af te sluiten.